Akreditasyon, kaliteyi arttırmak ve kalite güvencesi oluşturmak için yüksek öğrenim programları, üniversiteler ve yüksekokulları tüm boyutları ile ele almak için yüksek öğrenim tarafından kullanılan bir kaliteyi gözden geçirme süreci (CHEA, 2000) olarak tanımlanabilir. Akreditasyon için CHEA'nın yaptığı bu tanımlamadan sonra bir çok farklı tanımlama yapılsa da tüm tanımlamalarda şu ortak özelliklere ulaşmak mümkündür:
a) Akreditasyon bir yüksek öğrenim dersi, programı veya kurumunun belli bir standartta olduğunu kabul eder (veya etmez).
b) Akreditasyon daima karşılaştırmalı bir değerlendirmeyi içermektedir.
c) Akreditasyon kararları sadece kalite kriterine dayalıdır, politik düşüncelere değil.
d) Akreditasyon kararları (çıktıları) "evet" veya "hayır" şeklinde verilir.
Akreditasyonla ilişkili diğer birkaç terim şu şekilde özetlenebilir:
Onaylama (Approval): Ulusal akademik bir derece vermek için bir ders veya programın nitelikleri için verilen resmi karar (net bir akreditasyon süreci olmadan)
Tanınma (Recognition): Aynı hakları ve sonuçları doğuran bir dereceyi bir ülkede resmi kabul ediş
Yetkilendirme (Authorisation): belli bir mesleğin uygulamalarını hak eden belli bir eğitime/yetiştirmeye yönelik resmi karar
Değerlendirme (Evaluation): Akreditasyon değerlendirme prosedürleri içerir, değerlendirmeler ise akreditasyon işlevlerini sahip olabilir veya olmayabilir. Akreditasyonun sınırlı hedefleri (evet-hayır şeklinde verilen kararlar), değerlendirmelerin daha geniş kapsamlı amaçları (SWOT analizi, kalite arttırma, örgütsel öğrenme, stratejik tavsiyeler vs.) vardır. Akreditasyon daima bir standarta başvururken, değerlendirmeler başvurabilir, başvurmayabilir veya kısmen başvurabilir.
UYGULAMADA AKREDİTASYON
Akreditasyon, hükümetler, resmi akreditasyon ajansları, özel kurumlar, mesleki dernekler tarafından gerçekleştirilmektedir.
Akreditasyon kurumsal seviyede veya eğitim programları seviyesinde yürütülmektedir. Program akreditasyonu programın kalitesinin belirli bir standarta uygun olup olmadığına odaklanmaktadır. Belirli bir programın kalite güvence sürecinden geçirilerek kabul edilebilir bir kalite standardına sahip olup olmadığı garanti altına alınmaktadır. Program akreditasyonu; programın amacı ve hedefi, genel tasarımı ve içeriği, yönetsel ve fiziksel altyapı, öğretim personelinin yeterliliği, işe alım profili, uluslararasılaşma gibi konuları içerebilir.
Kurum akreditasyonu, tüm organizasyon olarak kuruma odaklanmaktadır. Kurumsal akreditasyonun amacı eğitimsel faaliyetler için örgütsel temellerden emin olmaktır. Misyonun uygunluğu ve hedeflenen durumlar, idare ve yönetim, idari etkinlik, finansal kaynaklar ve ödenek sistemleri, öğrenci ve personel işe alım politikaları, personel yeterlilikleri, uygun öğrenme kaynakları/destekleri, iç kalite güvence sistemi, araştırma faaliyetleri ve eğitimsel çıktılar gibi konuları içermektedir.
Akreditasyon prosedürleri program seviyesinde yönetiliyorsa yeni bir programa başlamaya öncülük eden bir akreditasyon süreci ile önceden oluşturulmuş programlara yönelik akreditasyon süreci arasında fark vardır. Daha sonraki aşamada döngüsel (cyclical) değerlendirmeler, mevcut duruma ışık tutma, tavsiyeler ve belirli kriterler doğrultusunda bir akreditasyon kurumunun verdiği kararla sorun tanımlanmaktadır. Kurumsal akreditasyon, program akreditasyonunda olduğu gibi izlenme (follow-up) şeklinde değildir, başlangıç tipindedir (initial accreditation). Kurumsal akreditasyon (başlangıç akreditasyonunda) program akreditasyonu ile karşılaştırıldığında, daha önceden akredite edilmiş bir kurumun izlenmesi iç kalite güvence sisteminin incelenmesini gerektirdiğinden, daha ağır değerlendirme prosedürlerine sahiptir.
Akreditasyon, akredite edilmemiş derslerin alımını veya akredite edilmemiş kurumların kurulmasını engelleyen bir mekanizma değildir. Akreditasyon bu tip derslerde "yükseköğrenim" teriminin veya kurumlarda "üniversite" teriminin kullanımını engellemektedir. Birçok ülkede yasal olarak bu terimler bu şekilde korunmaktadır.
Akreditasyon, örneğin düzenlenmiş mesleki uygulamalarda yetki belgesi almak için bir hak doğurmamaktadır ancak akredite edilmiş bir akademik program normal olarak bu tip bir hakkı almak için ön gereklilik olabilir.
Akreditasyon ve kalite birbiri içine geçmiş iki terimdir. Bu iki terim ile ilgili konular, üniversitelerin temel bir görevi olarak görülmelidir.
Kurumsal akreditasyon veya program akreditasyonunda hesap verebilirlik, yüksek öğrenim kurumları penceresinden bakıldığında farklı sözcük ve kelimelerle ifade edilebilmektedir. Program akreditasyonunun en büyük avantajı, bir programa başvurmak isteyenlere yüksek derecede hesap verebilirliktir. Kurumsal akreditasyon da aynı şekilde gerçekleşse de kuruma yönelik kriterlerin net bir şekilde tamamlanması gerekmektedir, bu kriterler belli bir programın kalitesi hakkında bilgi içermez. Kurumsal akreditasyonla ilişkili hesap verebilirlikte programların kalitesine yönelik devlet güvencesi veren iç kalite güvence prosedürleri oluşturulabilir de oluşturulmayabilir de. Hesap verebilirlik terimi, iç kalite güvence prosedürlerinde şeffaflığı beraberinde gerektirmektedir.
İskandinav ülkelerindeki yükseköğretim kurumlarında akreditasyon
2000 yılında İskandinav ülkelerindeki yükseköğrenim kurumlarından temsilciler değerlendirme konusundaki deneyimlerini paylaşmak ve tartışmak amacıyla Copenhagen'da bir toplantıda bir araya gelir. Bu toplantının ana konusu Bologna sürecinde Avrupa'da çokca tartışılan akreditasyon konusudur. Bu toplantıdan sonra İskandinav ülkeleri, kendi ülkelerindeki akreditasyonun durumunu yeniden gözden geçirerek analiz etme fırsatı bulmuşlardır.
İskandinav ülkelerindeki (Norveç, Hollanda, Finlandiya, İsveç vs.) yüksek öğrenim kurumları arasında büyük benzerlikler vardır. Örneğin bu kurumlar hükümet tarafından korunmayı ve otonomiyi sevmektedir. Belirlenen kurumsal hedeflerde hükümet idaresi ve kontrolü hissedilmektedir. Değerlendirmeler kalite kontrolünden çok kalitenin geliştirilmesine vurgu yapmaktadır. Yüksek öğrenimde belgelendirme işlemleri kalite güvenceden tamamen sıyrılmış (izole edilmiş) değildir, devletin eğitim politikalarıyla bağlantılı olmakla birlikte analize ve kaynak ayırmaya (funding) ihtiyaç duymaktadır.
Kaynak:
http://www.enqa.eu/indirme/papers-and-reports/occasional-papers/nordicquality.pdf
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder